19-7-2013
విష్ణుసహస్రనామం: (ప్రారంభం)
శ్లో(1) విశ్వం విష్ణుః-ర్వషట్కారో భూతభవ్యభవత్ప్రభుః!
భూతకృత్ భూతభృద్భావో భూతాత్మా భూతభావనః!!
తా: పరమాత్మయైన శ్రీ మహావిష్ణువు విశ్వకారకుడై విశ్వమునందు వ్యాపించి ఉన్నాడు. యజ్ఞపురుషుడు, త్రికాలజ్ఞుడు, సర్వాంతర్యామి, సర్వభూతములను, ప్రాణులను సృష్టించి, పసుపతిగా పొషించి, ప్రళయకాలమున తిరిగి తనలోలయము చేసుకొనువాడు. ఆయన సత్యస్వరూపుడు.
శ్లో(2) పూతాత్మా పరమాత్మా చ ముక్తానాం పరమాగతిః!
అవ్యయః పురుషః సాక్షీ క్షేత్రజ్ఞోక్షర ఏవచ!!
తా: పవిత్రుడు, నిత్యుడు, మహోన్నతమైన మోక్ష స్థానము ఆయనే. సర్వప్రాణుల దేహములందుండి ఆయన సర్వసాక్షియై నిలిచిన వాడు. న్నశనము లేనివాడు, పురుషోత్తముడై, సర్వశరీరములనెడి క్షేత్రములను పూర్నముగ ఎరిగినవాడు ఆయనే.
శ్లో(3) యోగోయోగవిదాంనేతా ప్రధానపురుషేశ్వరః!
నారసింహవపుః శ్రీమాన్ కేశవః పురుషోత్తమః!!
తా: ఆయన యోగస్వరూపుడై, యోగులకు మార్గదర్శకుడై ఉన్నవాడు. పురుషోత్తముడై, శ్రేష్ఠుడై, లక్ష్మిని లేదా మాయను ధరించి, త్రిమూర్తులను శాసించువాడు. ప్రకృతి, పురుషులకు అధిపతి, నారసింహావతార స్వరూపుడు ఆయనే!
శ్లో(4) సర్వః శర్వః శివః స్థాణు-ర్భూతాది-ర్నిధిరవ్యః!
సంభవో భావనో భర్తా ప్రభవః ప్రభురీశ్వరః!!
తా: సర్వము తెలిసియుండి, మంగళకరుడై, స్థిరుడై ఉన్నవాడు, తిరుగులేని అధికారము కలిగి సర్వజగత్తును తానే సృష్టించుచూ, ప్రళయకాలమున తిరిగి దానిని తనే ఐక్యము చేసుకొనుటవలన ఆయన నశింపని సంపదగలవాడు. ధర్మరక్షణ కొరకు అవతరించువాడు, జగత్తునుపోషించి, జీవులకర్మలకు ఫలములనిచ్చువాడు, కర్మలకు అతీతుడు ఆపరమాత్ముడు.
శ్లో(5): స్వయంభూః శంభురాదిత్యః పుష్కరాక్షోమహాస్వనః!
అనాది నిధనో ధాతా విధాతా ధాతురుత్తమః!!
తా: ఆద్యంతములులేక స్వయముగ నుద్భవించి, ప్రపంచ భారమును మోయుచూ, జీవులను కర్మలకు ప్రేరేపించువాడు, శ్రేయోకారకుడు, ద్వాదశాదిత్యులలో విష్ణువు, కమలాక్షుడు,సర్వశ్రేష్ఠుడు, ఓంకార స్వరూపుదు ఆ పరమాత్మయే!
శ్లో(6):అప్రమేయో హృషీకేశః పద్మనాభోమరప్రభుః!!
విశ్వకర్మా మనుస్త్వష్టా స్థవిష్ఠ స్థవిరోధ్రువః!!
తా: ఆ మహాపురుషుడు ప్రమాణములకు, తర్కమునకు అందనివాడు. లోకాధారమగు కమలము నాభియందు గలవాడు. స్థిరుడు. ఇంద్రియములకు, అమరులకు, మనస్సునకు అధిపతి, సృష్టికర్త ఆయన. మహాబలుదు,పురాతనుడు, సర్వసంహారీ ఆయనే!
శ్లో(7):అగ్రాహ్యఃశాశ్వతః కృష్ణో లోహితాక్షః ప్రతర్ధనః!
ప్రభూత-స్త్రికకుబ్దామ పవిత్రం మంగళం పరం!!
తా: ఆయన శాశ్వతుడు. తెలుసుకొన వీలుగాని తత్వముగలవాడు.సచ్చిదానంద స్వరూపుడు. ఉగ్రస్వరూపుడై ప్రళయకాలమున సర్వమును నశింప జేయువాడు.త్రిలోకములందు వ్యాపించి సర్వోన్నతుడై వెలయువాడు. పవిత్రుడు, పవిత్రులను చేయువాడు,శుభకారకుడు ఆయనే.
శ్లో(8):ఈశానః ప్ర్రాణదః ప్రాణో జ్యేష్ఠః ప్రజాపతిః!
హిరణ్యగర్భో భూగర్భో మాధవో మధుసూదనః!!
తా:సర్వమును అదుపుచేయువాడు, ప్రాణమునిచ్చువాడు, తీయువాడు,ప్రాణమే తానైన వాడు ఆ పరమాత్మ. సర్వులకు జ్యేష్ఠుడు, శ్రేష్ఠుడు, జీవకోటికి ప్రభువు, బ్రహ్మాండము గర్భమున ధరించిన వాడు, లక్ష్మీ విభుడు, మధుసూదనుడు ఆయనే.
శ్లో(9):ఈశ్వరో విక్రమీ ధన్వీ, మేధావీ విక్రమః క్రమః!
అనుత్తమో దురాధర్షః కృతజ్ఞః కృతిరాత్మవాన్!!
తా:మహా శక్తి స్వరూపుడు, పరాక్రమవంతుడు, ధనుర్ధారి, మేధావి,వామన మూర్తి, సర్వత్రా సంచరించువాడు ఆయన. తనకన్న ఉత్తముడు లేనివాడు, ఎదిరించలేనివాడు, కృతజ్ఞుడు,ఆత్మస్వరూపుడు, మానవుని కర్మలకు ప్రేరేపించువాడు ఆ పరంధాముడే.
శ్లో(10):సురేశః శరణం శర్మ విశ్వరేతాః ప్రజాభవః!
అహస్సంవత్సరో వ్యాళః ప్రత్యయః సర్వదర్శనః!!
తా:సురేశ్వరుడు, శరణాగత రక్షకుడు, ఆనంద స్వరూపుడు, చైతన్య స్వరూపుడు, తేజోస్వరూపుడు ఆయన. ఎవరికీ వశము కానివాడై, కాలస్వరూపుడై విశ్వమును, అందలి ప్రాణికోటిని సృజించుచు, వానికర్మలకు సాక్షిగా నిలుచువాడు.
శ్లో(11):అజః సర్వేశ్వరః సిద్ధః సర్వాదిరచ్యుతః!
వృషాకపి-రమేయాత్మా సర్వయోగ వినిః సృతః!!
తా: తనకు పుట్టుక లేకున్నను సర్వభూతములకు, జగత్తునకు ఆదిపురుషుడాయన. నిర్ణయించలేని విశిష్ఠమైన ప్రకృతి, ప్రవృత్తి కలిగి, బంధనాతీతుడై, జ్ఞాన స్వరూపుడై వెలుగొందువాడాయన. శాస్వతుదై, దేవదేవుదై వరాహ రూపమున భూమి నుద్ధరించినవాడు ఆ పరమాత్ముడు.
శ్లో(12):వసుర్వసు మనాః సత్యః సమాత్మాసమ్మితః సమః!
అమోఘః పుండరీకాక్షో వృషకర్మా వృషాకృతిః!!
తా: సర్వ జీవులయందు నివసించువాడు, ప్రశస్థమైన తత్వముగలవాడు, సత్యస్వరూపుడు, హృదయకమలమున వెలయువాడు, ఆ మహా పురుషుడు. అనంతుడు, సర్వమును సమముగా చూచువాడు, మాయా సమేతుడు, తిరుగులేని సంకల్పము గలవాడు, ధర్మ స్వరూపుడై ధర్మమును అవలంబించువాడు ఆయన.
శ్లో(13):రుద్రో బహుశిరా బభ్రు-ర్విశ్వయోనిః శుచిశ్రవాః!
అమృతః శాశ్వతః స్థాణుః-ర్వరారోహో మహాతపాః!!
తా: ఆ మహాపురుషుడు సహస్ర శీర్షుడు, విశ్వసృష్ఠి చేయువాడు, విశ్వమును భరించువాడు, ప్రళయకాలమున విశ్వమును నశింపజేయువాడు, శ్రవణాననంద కరమైన చక్కని నామములు గలవాడు, అమృతస్వరూపుడు, నాశము లేనివాడు, జ్ఞానమే తపస్సుగా గలిగి మోక్షగాములపరమ గమ్యమై ఉన్నవాడు.
శ్లో(14):సర్వగః సర్వవిద్భాను-ర్విష్వక్సేనో జనార్దనః!
వేదో వేదవిదవ్యంగో, వేదాంగో వేదవిత్కవిః!!
తా: సర్వప్రదేశములలో సంచరించుచు, దుష్టులను, విఘ్నములను దునుమాడుచూ, ప్రపంచమును ప్రకాశింపజేయువాడు ఆ మహాపురుషుడు. వేదవిదుడై, పూర్ణ జ్ఞానియై, వేదస్వరూపుడై, వేద విచారణ చేయుచూ వేదజ్ఞానము నొసంగువాడు ఆయనే.
శ్లో:(15):లోకధ్యక్షఃసురాధ్యక్షో@, ధర్మాధ్యకఃకృతాకృతః!
చతురాత్మా చతుర్వ్యూహ-శ్చతుర్దంష్ట్ర- శ్చతుర్భుజః!!
తా: సర్వదేవతలకు, లోకములకు ప్రభువు, ధర్మమునకు ఆధారభూతుడు, కర్మలకు, వాని ఫలితంలకు కారకుదు ఆ పరమాత్మయే. నాలుగు విధములుగా ప్రవర్తిల్లువాడు(అనగా నాలుగు వేదములు, నాలుగు యుగములు, ధర్మము సంచరిచంచు నాలుగు పదములు) ఆయనే., నాలుగు భుజములు గలవాడు, నరసింహావతారమున నాలుగు కోరలు గలవాడు, వాసుదేవ, సంరక్షణ, ప్రద్యుమ్న, అనిరుద్ధులనే నాలుగు వ్యూహ రూపములుగా ఉన్నవాడు ఆయనే.
శ్లో(16)భ్రాజిష్ణు ర్భోజనం భోక్తా సహిష్ణు ర్జగదాదిజః|
అనఘో విజయోజేతా విశ్వయోనిః పునర్వసుః||
తా: ఆయన కాంతిస్వరూపుడై లోకములను సృష్టించుచూ తిరిగి ప్రళయకాలమున వాటిని నశింపజేయును. జీవులయందు మళ్ళీ మళ్ళీ నివసించుచూ, ఆహార రూపమున ప్రాణులకు జీవశక్తి నిచ్చును. ఆయన సహనశీలి, పాప రహితుడు, విజయస్వరూపుడు, సవమును జయించిన వాడు.
శ్లో(17)ఉపేన్ద్రో వామనః ప్రాంశుః అమోఘ శ్శుచి రూర్జితః|
అతీన్ద్ర స్సంగ్రహా స్సర్గో ధృతాత్మా నియమో యమః||
తా: ఆయన మహాస్వరూపుడై, మహాబలుడై, జ్ఞానైశ్వర్యాదులచే ఇంద్రుని అధిగమించినవాడు. వామన స్వరూపుడై సదా విజయుడై అందరిలో అంతరాత్మగాయుండి, సర్వ భూతములను, దేవతలను,వారి వారి వ్యాపారములందు నియమించువాడు. సర్వమును సృష్టించుచు తిరిగి హరించుచు యున్నను, తాను మాత్రము మార్పులేని స్వభావము గలవాడు.
శ్లో(18)వేద్యో వైద్య స్సదా యోగీ వీరహా మాధవో మధుః|
అతీన్ద్రియో మహామాయో మహోత్సాహో మహాబలః||
తా: ఆ పరమాత్మ వేదములచే ప్రతిపాదింపబడినవాడు,జీవులకు ఆరోగ్యమునిచ్చువాడు, నిత్య యోగియై, మాధవుడై, ఇంద్రియంలచే గ్రహింపబడక మాయావియై నిలిచినవాడు. మహాబలుడై ధర్మ రక్షణకు సురులను వధించువాడు. భక్తులకు స్ఫూర్తినిచ్చు వారికి తేనెవలే ఆనందము కలిగించువాడు ఆ పరంధాముడు.
శ్లో(19)మహాబుద్ధిర్మహావీర్యో మహాశక్తిర్మహాద్యుతిః|
అనిర్దేశ్యవపు శ్శ్రీమాన్ అమేయాత్మా మహాద్రిధృత్||
తా: ఆయన మహాధీశాలి, తేజో స్వరూపుడు. అనంతమైన ఇచ్ఛ, క్రియ, జ్ఞానశక్తులతో బ్రహ్మాందమును, మాయను సృష్టించినవాడు. మహాపర్వతములను ధరించినవాడు. లక్ష్మీదేవికి మాన్యుడైనవాడు. నిర్దశింపరాని తత్వము, కిలుచుటకు వీలుగాని స్వభావము గలవాడు.
శ్లో(20)మహేష్వాసో మహీభర్తా శ్రీనివాస స్సతాంగతిః|
అనిరుద్ధ స్సురానందో గోవిన్దో గోవిదాం పతిః||
తా: అమోఘమైన బాణముగలవాడు(శ్రీరాముడు).నిరోధింపజాలనివాడు, అసురసంహారియై దేవతలకు ఆనందమునిచ్చువాడు, భూదేవిని, శ్రీదేవిని ధరించినవాడు, సజ్జనులను, ఘొవులను రక్షించువాడు. విద్యావేత్తలకు ఆయనే ప్రభువు.
శ్లో(21)మరీచి ర్దమనో హంసః సువర్ణో భుజగోత్తమః|
హిరణ్యనాభః సుతపాః పద్మనాభః ప్రజాపతిః
తా: ఆ మహాపురుషుడు మహాతేజశ్వి, మహా తపస్వి, బ్రహ్మను నాభియందు గలవాడు, దుష్టులను దండిచువాడు, జీవునితో సర్వదేహములందు కలసి ఉన్న పరమాత్మ, సర్వ జీవులకు అధిపతి, హృదయకమలమున భాసిల్లువాడు, పక్షులలో గరుత్మంతుడు, నాగులలో ఆదిశేషుడు.. ఆయనయే.
శ్లో(22)అమృత్యు స్సర్వదృక్సింహః సన్ధాతా సన్ధిమాన్ స్ధిరః|
అజో దుర్మర్షణ శ్శాస్తా విశ్రుతాత్మా సురారిహా||
తా:జనన మరణములకతీతుడు, సర్వమును చూచువాడు,ప్రస్తుతింపదగిన స్వభావము గలవాడు, ఎల్లప్పుడు స్థిరముగ ఉండువాడు ఆ పరమాత్మ. నరసింహావతారమెత్తి రాక్షస సంహారము కావించిన వాడు, దుష్టులకు సింహస్వప్నము ఆయన. శాసించువాడు, సృష్టిని, జనుల కర్మమలను సంధానముచేసి కర్మఫలముల ననుగ్రహించువాడునూ ఆయనయే.
శ్లో(23)గురు ర్గురుతమో ధామః సత్యస్సత్య పరాక్రమః|
నిమిషో నిమిష స్స్రగ్వీ వాచస్పతి రుదారధీః||
తా: సర్వ విద్యలనుబోధించువాడు,గురువులకు గురువు,సర్వమును గ్రహింపగలిగిన ధీశాలి, వైజయంతిమాలను ధరించినవాడు, సర్వమునకు నివాస స్థానమై ఉండువాడు, సత్యస్వరూపుడు, వ్యర్ధముగాని పరాక్రమముకలవాడు, ఎల్లప్పుడూ జాగరూకతో ఉండువాడు, యోగనిద్రలో కనురెపలు మూసుకున్నవాడు ఆ పరంధాముడు.
శ్లో(24)అగ్రణీర్ద్రామణీ శ్శ్రీమాన్ న్యాయో నేతా సమీరణః|
సహస్రమూర్ధా విశ్వాత్మా సహస్రాక్షః సహస్రపాత్||
తా: ఆ మహా పురుషుడుగొప్ప తేజస్సు గలవాడు, వాయురూపమున ప్రాణమునిచ్చువాడు, సర్వ జగత్తును, భూతములను నడుపుచూ భక్తులకు తరించు మార్గము చూపువాడు.ఆయన వేద ప్రమాణములు చూపును. సహస్ర శీర్షములు, సహస్ర నయనములు గలిగి సర్వవేళలయందు సర్వమును వీక్షించుచూ సర్వ ప్రదేసముల యందు సంచరించుచు, విశ్వమంతకు ఆత్మగ నుండువాడు.
శ్లో(25)ఆవర్తనో నివృత్తాత్మా సంవృత స్సంప్రమర్దనః|
అహస్సంవర్తకో వహ్ని రనిలోధరణీధరః
తా: ఆయన కాల చక్రమును, సంసార చక్రమును తిప్పుచూ జగత్తును మాయతో కప్పును. దుష్టులను మర్ధించిన వాడు, ఆది వరాహరూపమున భూమిని ధరించినవాడు, సర్వ బంధములకౌ అతీతుదై ఉన్నవాడు, అగ్నిరూపమున దేవతలకు హవిస్సుల నిచ్చువాడు, దినమును సృష్తించి ప్రాణులను మేల్కొల్పువాడు, వాయు రూపమున నిత్య సంచారిగా ఉన్నవాడు ఆ మాస్వరూపుడే.
శ్లో(26)సుప్రసాదః ప్రసన్నాత్మా విశ్వ సృగ్విశ్వభుగ్విభుః|
సత్కర్తా సత్కృతస్సాధుః జహ్నుర్నాయణో నరః||
తా: భక్త సులభుడు, ప్రసన్నాత్ముడు, విశ్వభారమును మోయుచు విశ్వమును పోషించువాడు, దుష్టులను దండించువాడు, ప్రళయకాలమున సమస్త జీవరాశులను సంహరించువాడు ఆ మహాత్ముడే. ప్రపంచాధిపతి, సర్వసాధకుడు, భక్తులకు మేలు చేయువాడు, కర్మఫలముల నొసగువాడు, పూజనీయుడగు ఆ నారాయణుడే.
శ్లో(27)అసంఖ్యేయో ప్రమేయాత్మా విశిష్ట శ్శిష్టకృచ్ఛుచిః|
సిద్ధార్థః సిద్ధసంకల్పః సిద్ధిద సిద్ధి సాధనః||
తా: ఆయన లెక్కింపరాని గుణరూపములు, నామములు కలిగినవాడు. సర్వోత్తముడై ప్రమానములకందక, సాధకులకు ఫలమును, మోక్షమును, ప్రసాదించువాడు, పవిత్రుడు, సంకల్పించిన దానిని సాధించినవాడు, శిష్టరక్షకుడుకూడ ఆయనే.
శ్లో(28)వృషాహీ వృషభో విష్ణుః వృషపర్వా వృషోదరః|
వర్థనో వర్ధమానశ్చ వివిక్త శ్ర్శుతిసాగరః||
తా: ఆయన ధర్మస్వరూపుడై, వేద స్వరూపుడై, సర్వ వ్యాపియై, దేనినీ అంటక యుండువాడు. వర్షముద్వారా ఆహారమునిచ్చి జీవులను వృద్ధిపొందించువాడు, ప్రపంచరూపమున తానే వృద్ధినొందువాడు.
శ్లో(29)సుభుజో దుర్ధరో వాగ్మీ మహేంద్రో వసుదో వసుః|
నైకరూపో బృహద్రూపః శిపివిష్టః ప్రకాశనః||
తా: ప్రపంచ రక్షణార్ధమై గొప్ప భుజములు, అనేక రూపములు, మహోన్నతమైన ఆకారము కలిగి ధరించుటకు లేదా భావించుటకు శక్యముకానివాడు, తనను తాను మాయచే కప్పుకొనినవాడు ఆ పరమాత్ముడు. వేదములను బోధించినవాడు, తేజోమూర్తి, యజ్ఞమూర్తి, దేవతలకు రాజు, ఐశ్వర్యమునిచ్చువాడు ఆయనయే.
శ్లో(30)ఓజస్తేజో ద్యుతిధరః ప్రకాశాత్మా ప్రతాపనః|
ఋద్ధఃస్పష్టాక్షరో మంత్రః చంద్రాంశుర్భాస్కరద్యుతిః||
తా: ఆయన ప్రానసక్తి, శౌర్యము, జ్ఞానముల స్వరూపుడై, సద్గుణ సంపన్నుడై, స్పష్టమైన ఓంకార మూర్తియై, మంత్రోపాసనవలన రక్షించువాడు. జ్ఞానమే తన ఆత్మగా గలిగి, సూర్యుని వంటి కాంతికలిగి, ప్రపంచమును తపింపజేసి మేలుచయువాడు.భక్తులకు చంద్రునివలె చల్లని వాడునూ ఆ పరంధాముడే.
శ్లో(31):అమృతాంశూద్భవో భానుః శశిబిందుస్సురేశ్వరః|
ఔషధం జగత స్సేతుః సత్యధర్మ పరాక్రమః||
తా:చంద్రుని సృష్టించినవాడు, అమృతబిందువు వలే పోషించువాడు, సంసారమనెడి రోగ పీడితులకు ఆయన ఔషధము. సురేశ్వరుడు, సూర్య స్వరూపుడు, సత్యధర్మములే తన పరాక్రమముగ గలవాడు, జగత్తు అను సముద్రమును దాటుటకు వారధి వంటివాడు ఆ పరమాత్ముడే.
స్లో(32):భూతభవ్య భవన్నాథః పవనః పావనో నలః
కామహా కామకృత్కాన్తః కామః కామప్రదః ప్రభుః||
తా: సర్వకాలములకు, భూతములకు, లోకములకు ప్రభువు, వాయు స్వరూపుడు, అగ్ని స్వరూపుడై పవిత్రులను చయువాడు ఆ మహాపురుషుడే. చక్కని రూపము గలవాడు, కామములను నశింపజేయువాడు, భక్తులచే కోరబదెడి వాడు, భక్తులకు అభీష్ట ప్రదాతాత ఆయనయే.
శ్లో(33):యుగాదికృద్యుగావర్తో నైకమాయో మహాశనః|
అదృశ్యోవ్యక్తరూపశ్చ సహస్రజిత్ అనన్తజిత్||
తా: ఆ మహాపురుషుడు యుగారంభకుడు., యుగములను, కాలచక్రమును తిప్పువాడు, యుగాంతమున సర్వమును కబళించువాడు, కంతికి కనిపించక , తనదంటూ ఒక రూపము లేకుండ, అనేక మాయలు చూపువాడు.వేలాది అనుచరులను అనంత విధములుగ జయించినవాడు ఆయనయే.
శ్లో(34):ఇష్టోవిశిష్ట శ్శిష్టేష్టః శిఖణ్ణీ నహుషో వృషః|
క్రోధహా క్రోధకృత్కర్తా విశ్వబాహుర్మహీధరః||
తా: సర్వజనులకు, సజ్జనులకు ఇష్టుడు, ప్రత్యేకత గలవాడు, తన మాయతో సర్వులను బంధించువాడు, ధర్మస్వరూపుడు, శ్రీకృష్ణుడు ఆయనయే. క్రోధములేనివాడు, క్రోధస్వభావులను ఖండించువాడు, విశ్వమే తన బాహువులుగా గలిగి భూమిని ధరించిన వాడు ఆ ప్రమాత్ముడే.
శ్లో(35):అచ్యుతః ప్రథితః ప్రాణః ప్రాణదో వాసవానుజః|
అపాంనిధి రధిష్ఠానం అప్రమత్తః ప్రతిష్ఠితః
తా: ఆయన చ్యుతి లేకుండ శాశ్వతుడై, తనమహిమ యందు తానే ప్రతిష్టితుడైనవాడు, జాగరూకుడు, ఉత్కృష్టత గలవాడు. జీవులకు ప్రాణశక్తి నిచ్చువాడు, ప్రాణముతీయువాడు, వామన స్వరూపుడు, సముద్రస్వరూపుడిగ దేవతలను రక్షించిన వాడు ఆయనయే.
[ద్వితీయ భాగం మరో 35 శ్లోకాల అనంతరం]
